Narodziny dziecka wiążą się dla każdej z nas z przerwą w pracy. Dzisiaj opowiem Wam o urlopach związanych z narodzinami maluszka w sytuacji, kiedy oboje rodzice są zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Kiedy, kto, na jakich zasadach? Zapraszam do lektury.

URLOP MACIERZYŃSKI
Urlop macierzyński przysługuje pracownicy co do zasady w wymiarze 20 tygodni, w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, natomiast wymiar ten zwiększa się do 31 tygodni, kiedy na świat przychodzą bliźniaki, do 33 tygodni kiedy kobieta rodzi trojaczki, do 35 tygodni, kiedy rodzice witają na świecie czworaczki a w przypadku urodzenia pięcioraczków lub większej liczby potomstwa, wymiar urlopu macierzyńskiego wynosi 37 tygodni.
WAŻNE!
Jeśli w Twojej sytuacji brak jest wskazań do korzystania ze zwolnienia lekarskiego w czasie trwania ciąży, przed przewidywaną datą porodu możesz wykorzystać do 6 tygodni urlopu macierzyńskiego, wówczas po porodzie, przysługuje Ci urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem.
Urlop macierzyński jest obowiązkowy i niepodzielny, mama może jednak nie mieć ochoty korzystać z całego urlopu macierzyńskiego, wówczas może wrócić do pracy już po upływie 14 tygodni od porodu, musi być jednak spełniony jeden z warunków:
1. pozostałą cześć urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko
albo
2. przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony - ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwie działalność zarobkową.
W takiej sytuacji mama składa swojemu pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego. Musi to zrobić w terminie nie krótszym niż 7 dni przed przystąpieniem do pracy, a pracodawca jest obowiązany uwzględnić jej wniosek. Tata natomiast wniosek o udzielenie pozostałej części urlopu macierzyńskiego musi złożyć nie później niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tej części urlopu.
WAŻNE!
Kiedy urodzisz maluszka, który będzie wymagał opieki szpitalnej, po porodzie masz obowiązek wykorzystać jedynie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu możesz wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala.
URLOP RODZICIELSKI
Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego pracownik (czyli nie tylko mama, ale także tata dziecka) ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 32 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka, a w przypadku, kiedy rodzice witają na świecie dwójkę i więcej maluszków, wówczas mają prawo do urlopu rodzicielskiego trwającego do 34 tygodni. Należy pamiętać, że wskazany wymiar 32 czy 34 tygodni przysługuje łącznie obojgu rodzicom a nadto, że rodzice mogą jednocześnie korzystać z tego urlopu.
Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo maksymalnie w czterech częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Należy pamiętać, że liczba części urlopu rodzicielskiego dotyczy łącznie obojga rodziców. Urlop rodzicielski udzielany jest bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego
Żadna z części urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem pierwszej części urlopu rodzicielskiego, która w przypadku
urodzenia jednego dziecka nie może być krótsza niż 6 tygodni, bądź z wyjątkiem sytuacji, gdy pozostała do wykorzystania część urlopu jest krótsza niż 8 tygodni.
Po powrocie do pełnej aktywności zawodowej rodzice mają możliwość wykorzystać maksymalnie 16 tygodni urlopu rodzicielskiego, gdyż tylko ta część urlopu może być udzielona w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego.
W przepisach kodeksu pracy przewidziane są dwa terminy, w jakich można złożyć wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego:
1. mama, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze – regulacja ta nie wyklucza natomiast możliwość rezygnacji przez mamę z części lub z całości tego urlopu w późniejszym terminie bądź sytuacji, w której dzielić się będzie tym urlopem z tatą dziecka
2. w przypadku, gdy mama nie złoży tego wniosku w terminie wskazanym w pkt. 1 może to uczynić, tak samo jak tata dziecka w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.
Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
Rodzic korzystający z urlopu rodzicielskiego, może zrezygnować z korzystania z tego urlopu w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy. Bez zgody pracodawcy może natomiast zrezygnować z korzystania z całości lub z części urlopu rodzicielskiego mama, która złożyła wniosek o jego udzielenie w ciągu 21 dni po porodzie. Pracodawca jest wówczas obowiązany uwzględnić jej wniosek. W obu przypadkach należy pamiętać, że wniosek o rezygnację z korzystania z urlopu rodzicielskiego składa się pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy.
URLOP OJCOWSKI
Każdy tato zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze do 2 tygodni. Urlop ten należy wykorzystać do ukończenia przez dziecko 24 miesiąca życia. Urlop ojcowski może być wykorzystany jednorazowo albo nie więcej niż w 2 częściach, z których żadna nie może być krótsza niż tydzień. Urlop ten udzielany jest na pisemny wniosek taty, składany w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu a pracodawca jest obowiązany uwzględnić ten wniosek.
ZASIŁEK MACIERZYŃSKI
Za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach określonych w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku. Miesięczny zasiłek macierzyński za pierwsze 6 tygodni lub 8 tygodni (w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu) urlopu rodzicielskiego przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, a już za kolejne tygodnie w wysokości 60% podstawy wymiaru zasiłku. Jednak w przypadku, kiedy mama złożyła wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze miesięczny zasiłek macierzyński wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.
Podstawę wymiaru zasiłku dla pracownika stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolności do pracy albo za pełne kalendarzowe miesiące ubezpieczenia, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przysługującego pracownikowi przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe lub odpowiednio wypadkowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.
Źródło:
ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2017.1368 t.j. z późniejszymi zmianami)
ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 2018.917 t.j. z późniejszymi zmianami)
strona: www.zus.pl
W następnym artykule Mamy Prawnik: „Macierzyński, rodzicielski, ojcowski – urlopy bez tajemnic cz. II”. Opowiem Wam wówczas jakie uprawnienia związane z narodzinami dziecka przysługują rodzicom prowadzącym działalność gospodarczą.

Emilia Antczak
Z wykształcenia jest prawnikiem, na co dzień pracuje jako asystent sędziego. Ukończyła prawo na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego. Jest wierna swojej macierzystej uczelni i studia podyplomowe z prawa podatkowego również ukończyła na tym wydziale. W nadchodzącym roku akademickim ma w planach studia z zakresu prawa rodzinnego z elementami psychologii.
Uwielbia aktywnie spędzać czas, w tygodniowym grafiku znajduje czas na minimum trzy treningi Kettlebell. Lubi również pływać, jeździć konno i uprawiać nordic walking, a także praktykować jogę. W wolnych chwilach sięga po dobrą książkę.
Jest szczęśliwą mężatką, a 9 lat temu po raz pierwszy obsadzona została w najważniejszej życiowej roli – roli Mamy. Ma dwie córki, które są dla niej niesamowitą inspiracją i motorem napędowym, a także dają jej energię do pokonywania trudności dnia codziennego.